Lezing: Vrijdag 27 september 2013
"De gloed van de oerknal"
door prof. dr. J.Heise
Samenvatting:
Het heelal is ontstaan in een hete oerknal en dijt sindsdien uit. We zien de gloed van de oerknal in de vorm van alomtegenwoordige straling, die nu door de uitdijing afgekoeld is. Dat heet de Kosmische Microgolf Achtergrondstraling.
Onlangs heeft een satelliet van de Europese ruimtevaart organisatie ESA, de zgn. Planck satelliet, deze Kosmische Achtergrondstraling nauwkeurig in kaart gebracht. Het is een kaart van het babyheelal, kort na de oerknal. We zien daarin de groei van de eerste minuscule rimpelingen in de materiedichtheid, die later verder zullen samentrekken tot de huidige struktuur in het heelal: sterrenstelsels, sterren en planeten. Ze liggen aan de basis van alles wat de kosmos nu is, tot en met het ontstaan van de mensheid.
De rimpelingen bevatten de vingerafdrukken van de klap van de oerknal zelf. en zeggen iets over het ontstaan van de oerknal, de zgn. inflatietheorie. De nieuwste resultaten van de Planck-satelliet dragen bewijzen aan voor de Inflatietheorie.
Over de spreker:
John Heise studeerde en promoveerde aan de Universiteit van Utrecht. Zijn belangrijkste interessegebied is dat van de hoge energie fysica in astronomische context. Zo was hij de bedenker van de röntgengroothoekcamera's van de BeppoSAX satelliet, waarmee een doorbraak in het onderzoek naar gammaflitsen werd bereikt. John Heise is nu emeritus hoogleraar van de Universiteit van Utrecht, maar hij is nog steeds werkzaam binnen SRON (de Nederlandse organisatie voor Ruimteonderzoek). Hij is al vele jaren actief als popularisator van astronomische onderwerpen; zo geeft hij regelmatig publiekslezingen in het historische Sonnenborg observatorium in Utrecht.